Þegar maður ferðast um
landið ber stundum fyrir augu manns af þjóðveginum löngu aflögð landbúnaðartæki, bílar, dráttarvélar og vinnuvélar af ýmsu tagi á stöðum sem oft eru nefndir „bílakirkjugarðar“.
Vissulega má sjá í sumum af þessum „kirkjugörðum“ vel upp raðaðar fornminjar um ýmiss konar vinnutæki fyrri ára, en þvímiður er oftar en ekki þarna drasl sem engum er til sóma og er bara að grotna niður.
Af þeim „bílakirkjugörðum“ sem ég hef gengið um og skoðað vil ég meina að á bilinu 80-90% sé ónýtt drasl sem ekki verður bjargað og væri betur komið íendurvinnslu málma. Nokkur samgöngusöfn, búnaðarsöfn og dráttarvélasöfn af ýmsu tagi má finna víða á landsbyggðinni, söfn sem mikið er lagt í að laða að gesti.
Við sum af þessum söfnum mætti taka hressilega til í næsta nágrenni.
Víða er þar „drasl sem aldrei verður bjargað“ og söfnunum ekki til sóma.
Að hægja á niðurbroti er hægt með umhverfisvænum efnum
Suma hluti þarf einfaldlega að varðveita og ótrúlegustu ryðhrúgur er hægt að gera upp þannig að þeir
líti út nánast eins og nýir. Þangað til að tími gefst til að fara í að gera upp gamla ryðgaða hlutinn þarf að
verja hann gagnvart áframhaldandi niðurbroti.
Til eru efni sem eru minna skaðleg náttúrunni en önnur sem unnin og gerð eru úr náttúrulegum efnum samanber efni sem er gott ryðvarnarefni og er unnið úr ullarfitu úr sauðfé.
Þarna er ég að vísa til smurefnis sem nefnist Fluid Film (hef skrifað áður um þetta efni hér sem gott smurefni og ryðvarnarefni). Sjálfur nota ég þetta efni mikið og hef góða reynslu af efninu, bæði sem smurefni og til að ryðverja hluti. Sem dæmi þá setti ég Fluid Film efni á helming af ómáluðu járnstykki sem stóð úti og ári seinna mátti greinilega sjá hvar efnið var og hvar ekki.
Gamli bíllinn þarf
ryðvörn, ást og umhyggju
Því miður fyrir okkur sem búum í þéttbýliskjörnum þá eru götur saltaðar meira en góðu hófi gegnir í hálkutíð á veturna og saltið verður af saltpækli sem smýgur inn um allt á bílunum þegar við keyrum þá á veturna. Þetta er ekki til að auka endinguna á gömlum bílum, sérstaklega þeim bílum sem ekki eru ryðvarðir þegar þeir eru nýir.
Marga nýja bíla þarf sá sem þá kaupir að ryðverja sjálfur og endurryðverja eftir nokkurra ára notkun. Mörg dæmi hef ég séð á tiltölulega nýjum bílum (3-7 ára bílum) að undirvagninn sérstaklega er svo ryðgaður að skipta þarf
út nánast öllu sem kemur að bremsubúnaði. Bremsubúnaður í flestum bílum er sérstaklega viðkvæmur fyrir salti þar sem bremsur hitna og kólna á víxl og það eru kjöraðstæður fyrir ryðmyndun.
Fyrir rúmum fjórum árum keypti ég 2003 árgerðina af sendibíl sem var að hálfu búið að breyta í húsbíl.
Ég kláraði breytinguna og skráði bílinn sem húsbíl, en nota hann nánast daglega til og frá vinnu.
Til að halda bílnum „þokkalega“ útlítandi þarf ég að bletta hann reglulega og alltaf að vera á verði gagnvart ryðmyndun. Með því að pússa, grunna og bletta í lakkið og mála yfir með glæru er hægt að halda
þessum 18 ára bíl „fjarskafríðum“ í einhver ár í viðbót og undirvagninn fær reglulega Fluid Film.
Samgöngusöfn á borð við Ystafellssafnið, safnið í Skagafirði, Skógum, Hvanneyri og fleiri eru fyllilega þess virði að skoða, en á flestum þessum söfnum má finna hluti sem voru ein ryðhrúga fyrir uppgerð, en eru nú flottir sýningargripir.
Nýlega opnaði Mótorhjólasafnið á Akureyri sýningu um Snigil #1, Hilmar Lútersson, sem hefur gert
upp tugi mótorhjóla. Flest þessara uppgerðu mótorhjóla og skellinaðra sem hann hefur gert upp síðustu 35
árin voru svo miklar ryðhrúgur þegar hann fékk gripina að ekki nokkrum manni hefði dottið í hug að reyna
uppgerð. Þetta eru flottir sýningargripir í dag.
Hjörtur L Jónsson fyrir Bændablaðið
